Duitse adel

De Duitse adel kent een lange geschiedenis. Met de komst van de Romeinen in 51/52 na Christus ontstaan de eerste adelijke titels. Met de val van het Duitse Keizerrijk en de nieuwe Weimarrepubliek wordt in 1918 de adelstand afgeschaft. Wat inhield dat alle hertogen en graven hun macht kwijtraakten.

De nieuwe grondwet van 1919 bepaalde verder dat alle publiekrechtelijke voordelen en nadelen door geboorte of stand moesten worden opgeheven. Adellijke titels waren vanaf dat moment uitsluitend een deel van de naam en mochten niet meer worden verleend. De adelstand mochten hun titels, landgoederen en grond wel behouden. Weliswaar was daarmee de adelstand afgeschaft, het adeldom bestaat nog wel. In 1918 kende Duitsland waren ongeveer 60.000 mensen van adel.

De Duitse adel wordt onderscheiden in twee hoofdgroepen: de zogenoemde hoog adel en de laag adel. De hoog adel kent o.a. de volgende titels: Kaiser, Koning, Pfalzgraf, Kurfurst, Grosshertog, Erzherzog, Herzog, Landgraf, Markgraf, Grossfurst, Furst en Graf. Iedere titel heeft zowel een mannelijke als een vrouwelijke variant en heeft ook zijn eigen aanspreekvorm.

De lage adel kent de volgende titels: Herzog, Furst, Graf, Freiherr/ Baron, Ritter/Edler/ Junker. Ook deze titels hebben een eigen aanspreekvorm.

De Duitse adel kende ook de het principe van ebenbürtigkeit. Het verschijnsel dat je alleen met iemand van je eigen rang en stand mocht trouwen. Dit verschijnsel werd, in tegenstelling tot bijvoorbeeld in Engeland, vrij strikt toegepast. Zo was het not done voor een persoon van de hoog adel in het huwelijk te treden met iemand van de laag adel. Met de komst van de Weimarrepubliek werden ook de regels van de Ebenbürtigkeit afgeschaft.

Om bij te kunnen houden wie er allemaal tot de adel behoorde verscheen in 1763 de Almanach de Gotha (zeg maar de Quote 500) met daarin alle vorstenhuizen van Europa en adelijken, de zogenoemde almanak van Gotha. Deze almanak werd jaarlijkse uitgebracht. De almanak werd tot 1942 uitgegeven. In 1952 is men wederom begonnen met dit initiatief om de Duitse adel in kaart te brengen.

Met de nieuwe grondwet treedt voor de Duitse adel een nieuwe periode aan. Vanaf invoering van de grondwet mogen de Duitse adellijke titels alleen nog áchter de voornaam gebruikt.  Voorbeeld: Graaf Albrecht zu Stolberg-Wernigerode ging dus voortaan door het leven als Albrecht Wernigerode.  De Duitse adellijke titels zijn wel erfbaar en daarmee een vast bestanddeel van het openbare leven. Een aanvullende wet uit 1920 bepaalde dat er een einde kwam aan titels die uitsluitend door het hoofd van een familie werd gedragen zoals koning, groothertog of vorst. Diegene die een dergelijke titel voor 1919 al rechtmatig voerde mocht deze titel als deel van zijn achternaam blijven dragen maar bij overlijden stierf ook de titel uit. De titel was dus niet overerfbaar.
Voor wat betreft de vrouwen leverde dit wel een probleem op. Na 1919 geboren dochters zouden de achternaam van hun vader onveranderd moeten overnemen dus Herzog von Württemberg en geen Herzogin von Württemberg. Na een jarenlange juridische strijd werd dit alsnog gewijzigd en mochten dochters van een “adellijke” man de vrouwelijke variant van zijn naam aannemen Herzogin of Gräfin.

Het predicaat “von” of “zu” komt vaak voor in de Duitse adel. Sinds 1630 werd dit predicaat toegekend bij de verlening van de adellijke stand. Met de woordgroep “von und zu” wordt wel aangeduid dat men nog in het bezit is van het landgoed waaraan men zijn naam ontleent. Tegenwoordig bestaat er geen rangverschil meer tussen “von”of “zu”.  Sommigen beweren dat er ook nooit een onderscheid heeft bestaan.

Duitsland kent het opmerkelijke verschijnsel van het adopteren van volwassenen. Dit brengt een mooie kans voor diegene die toe willen treden tot de Duitse adel. Adellijke families kunnen namelijk personen, zonder titel, adopteren. Daarbij behoort dan ook het overnemen van de titel. Diverse verarmde edellieden zagen hier wel brood in en zagen een makkelijke manier om via hun voormalige titel wat bij te verdienen. Door je als volwassene tegen betaling te laten adopteren krijgt men de naam en titel en lijkt het of van je van adel bent. De fantasie om door het leven te gaan als prins of prinses hoeft in Duitsland niet bij dromen te blijven. De Duitse adel begint hierdoor wel steeds meer te verwateren.

Heeft u aanvullende informatie over de Duitse adel, laat het ons dan weten.